Werkzaamheden tijdens het broedseizoen: mag dat?
Tijdens het beheer en onderhoud van de natuur is het belangrijk dat organisaties rekening houden met de bescherming van nesten, rustplaatsen en de eieren van vogels. Zo beschermen we samen de natuur. Dit is onderdeel van de Omgevingswet. Ziet u werkzaamheden waarvan u twijfelt of dit wel mag tijdens het broedseizoen? Wij leggen de regels uit.
Geef vogels de ruimte tijdens het broedseizoen
Het is belangrijk dat vogels tijdens het broedseizoen niet gestoord worden. In het broedseizoen zijn nesten en rustplaatsen erg belangrijk voor de broedcyclus. De broedcyclus begint bij de paarvorming en eindigt wanneer de jongen voor zichzelf kunnen zorgen. Wanneer het broedseizoen is, verschilt per vogelsoort en is afhankelijk van verschillende omstandigheden, zoals het weer. Voor veel vogels zit het gemiddeld tussen de maanden mei en juli.
Om een beetje een beeld te krijgen, kunt u een kijkje nemen op de natuurkalender broedvogels van de Vogelbescherming.
Nesten en jaarrond beschermde nesten
Vogelnesten maken onderdeel uit van de broedcyclus. Bewoonde nesten herkent u door de bezoekjes van de vogels of als er eieren of kuikens in het nest liggen. Maar ook door verse takken, uitwerpselen, voedsel of eischalen op of onder het nest.
Sommige vogels keren elk jaar terug naar hetzelfde nest. Daarom zijn deze nesten het hele jaar door beschermd. Niet alleen de nesten zelf, ook de rustplaatsen.
Rustplaats is niet altijd een nest
Een rustplaats zijn de noodzakelijke delen van het leefgebied bij de broedcyclus. Ook dit verschilt per vogelsoort. Voor de een is dat puur het nest, zoals bij de gierzwaluw. De jongen van de gierzwaluw verlaten namelijk gelijk het gebied nadat zij zijn uitgevlogen.
Voor de ander is de rustplaats juist de directe omgeving rondom het nest. Zoals bij de kievit. Bij de kievit verlaten de jongen direct het nest. Onder begeleiding van de ouders zoeken zij daarna zelf naar voedsel in de omgeving. Daardoor is de omgeving erg belangrijk.
Veel gestelde vragen
-
Hoe weet ik of een nest heel het jaar door beschermd is?
Ecologisch onderzoek kan dit aantonen. Uit dit onderzoek komt uit of een vogel het nest hergebruikt en wat precies bij de rustplaats hoort. Hier vindt u een lijst van vogels met een jaarrond beschermde nest. De vogels moeten er wel echt zitten. Deze lijst is niet wettelijk vastgesteld. Er is nog altijd onderzoek nodig of een nest heel het jaar door beschermd moet worden.
-
Wat als een vogel ieder jaar een nieuw nest maakt in dezelfde omgeving. Is het dan ook jaarrond beschermd?
Nee, dan is het nest niet heel het jaar door beschermd.
-
Welke voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van dieren mogen worden beschadigd?
In de Omgevingswet staat dat het verboden is om nesten, rust- en voortplantingsplaatsen opzettelijk te vernielen of te beschadigen. Dit mag onder voorwaarden alleen met een vergunning. Zo mogen nesten van vogels alleen verwijderd worden als ze niet in gebruik zijn. Voor vleermuizen zijn voorafgaand aan het verwijderen van de verblijfplaats vleermuiswerende maatregelen nodig. Deze maatregelen voorkomen dat er slachtoffers vallen. De vleermuizen kunnen dan tijdig uitwijken naar een andere verblijfplaats.
-
Welke eieren/nesten mogen verwijderd of beschadigd worden?
Alleen met een vergunning/vrijstelling mogen sommige eieren en nesten worden bewerkt en verwijderd. Dit moet volgens een vastgelegd protocol gebeuren. Dit mag bij de grauwe gans, Canadese gans, knobbelzwaan, kleine mantelmeeuw en de zilvermeeuw.
-
Wanneer is het broedseizoen en mag er dan gesnoeid/gekapt worden?
Het broedseizoen loopt ongeveer van 15 maart tot 15 juli. Maar ook buiten deze periode broeden vogels. De exacte broedperiode verschilt per vogelsoort. Bekijk hiervoor bijvoorbeeld de natuurkalender broedvogels van de vogelbescherming. Tijdens het broedseizoen mogen werkzaamheden in het groen plaatsvinden als nesten en rustplaatsen niet beschadigd worden. Alleen een visuele controle voldoet in de meeste gevallen niet, omdat veel nesten goed verborgen zijn. Daarom is er een goede ecologische controle nodig. Deze controle brengt de nesten en een potentieel gebied met nesten in kaart.
Hoe worden nesten onderzocht?
Niet alleen het broedseizoen verschilt per vogel. Ook de nesten. Er zijn verschillende mogelijkheden om een nest te onderzoeken. Is het nest goed te zien? Dan kunnen we de nesten op een afstandje bekijken met een verrekijker. Dit kan bij de nesten van bijvoorbeeld een roek en een blauwe reiger. Dit kan niet bij ieder nest. Soms denken mensen ‘ik zie niets, dus dan zal er vast ook niets zitten’. Maar dat is niet altijd zo! Veel vogels hebben hun nest uit veiligheid verborgen. Dit zijn bijvoorbeeld de nesten van een groot aantal zangvogels, zoals kleine karekiet en de rietzanger. Dan kunnen we alleen door het gedrag van de vogels (zoals zang) bepalen of een nest aanwezig is.
Voorlopen: nesten zoeken en markeren
Naast deze onderzoekstechnieken, heb je ook de techniek ‘voorlopen’. Voorlopen is een fysieke inspectie waarbij een organisatie nesten zoeken en markeren. Het gaat om nesten die op de grond liggen en die vanaf een bepaalde afstand niet goed te zien zijn. Dit zijn bijvoorbeeld nesten van een kievit of grutto. Het voorlopen gebeurt voor de werkzaamheden.
Wat mag wel en wat mag niet bij broedende vogels?
Dat staat in de gedragscodes. Deze gedragscodes zijn gemaakt door verschillende organisaties, zoals de gemeenten, waterschappen, provincies en natuur beherende organisaties. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) keurt deze gedragscodes goed. Worden de werkzaamheden uitgevoerd in opdracht van de gemeente? Dan is het aan de gemeente om te zorgen dat er volgens de gedragscode gewerkt wordt.
Het uitgangspunt van iedere gedragscode is dat de nesten van vogels beschermd zijn. Iedereen moet zich hieraan houden. Er zijn twee soorten gedragscodes:
- Gedragscodes voor beheer en onderhoud
- Gedragscodes voor ruimtelijke ontwikkeling en inrichting
Wij controleren hierop
Organisaties moeten aantonen dat zij werken volgens de gedragscode. Handelen volgens een gedragscode geeft een vrijstelling om de werkzaamheden uit te mogen voeren zonder een ontheffing. Onze inspecteurs controleren of er zorgvuldig wordt gewerkt volgens de methode uit de gedragscode.
Is het niet in orde? Dan is er ook geen vrijstelling om zonder een vergunning de werkzaamheden te mogen doen en bestaat het risico dat wanneer de werkzaamheden worden voortgezet de wet wordt overtreden.