Stikstof

De overheid wil de hoeveelheid stikstof in de natuur (stikstofdepositie) terugdringen. Daarvoor introduceerde zij het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dit programma was ook gericht op het versterken van de natuur en het maakte tegelijkertijd economische ontwikkeling mogelijk. Dit deed het PAS door:

• te voorzien in natuurherstelmaatregelen in Natura 2000-gebieden waar te veel stikstof is. Bijvoorbeeld door stikstof uit de bodem versneld te verwijderen door maaien of plaggen, of door het natuurlijke leefgebied te verbeteren door duinen weer te laten stuiven of hydrologische maatregelen te nemen;
• te voorzien in maatregelen waardoor er minder stikstof terecht komt in deze Natura 2000-gebieden. Bijvoorbeeld door de aanscherping van normen voor de maximale uitstoot van ammoniak uit stallen en het besluit emissiearme huisvesting.

Op deze manier bood het PAS ruimte aan nieuwe activiteiten die stikstof uitstoten. Wie iets wilde ondernemen waardoor mogelijk stikstof terecht kwam in een Natura 2000-gebied, kon bij de aanvraag van een natuurvergunning of een ander toestemmingsbesluit (zoals een tracébesluit) gebruik maken van het PAS. Denk daarbij aan de aanpassing van een weg, het uitbreiden van een veehouderij, de nieuwbouw van woningen of nieuwe industriële activiteiten. Bron: Rijksoverheid.nl

Op 29 mei 2019 verklaarde de Raad van State vergunningen het Programma Aanpak Stikstof ongeldig. Het oordeel: het PAS mag niet meer gebruikt worden voor vergunningverlening. Volgens de Raad van State is ‘de passende beoordeling die ten grondslag lag aan het PAS in strijd met Europese Habitatrichtlijn’. Het PAS maakte het kort gezegd mogelijk om stikstof uitstotende activiteiten toe te laten, vooruitlopend op de positieve effecten van PAS-maatregelen. Zo’n toestemming ‘vooraf’ mag niet. Ook vrijstellingen van de vergunningplicht die in het programma waren geregeld, gelden niet meer. Hierdoor kan het zijn dat u een vergunning nodig heeft, terwijl dat onder het PAS niet het geval was. Bron: Rijksoverheid.nl

Het kabinet publiceerde in oktober 2020 een structurele aanpak stikstof. Hierin staan maatregelen voor het herstel van de natuur, het verminderen van de stikstofuitstoot, het (weer) mogelijk maken van de vergunningverlening en gedeeltelijke vrijstelling voor bouwprojecten. Deze aanpak is verankerd in de Wet stikstof en natuurherstel die per 1 juli 2021 in werking is getreden. Voor meer informatie over de maatregelen verwijzen we u naar de vragenlijst van BIJ12.

De provincies stelden beleidsregels (maart 2021) op waarmee toestemming voor stikstofgerelateerde activiteiten weer (deels) mogelijk wordt door het toepassen van extern salderen. Aan salderen zijn op basis van dit beleidskader wel voorwaarden verbonden. Salderen biedt dus niet voor elk project een oplossing. Bij salderen blijft een vergunning nodig op basis van de Wet natuurbescherming (Wnb).  

Met de AERIUS Calculator berekent u de stikstofuitstoot van voorgenomen projecten. Het Rijk ontwikkelde een nieuwe, geactualiseerde versie: AERIUS Calculator (laatste update: 13 januari 2022). Deze calculator is geschikt voor het berekenen van de stikstofuitstoot uit alle bronnen.

U kunt een vergunningaanvraag voor de Wet natuurbescherming, bijvoorbeeld voor extern salderen, doen bij de Omgevingsdienst Haaglanden. Zij verlenen en beoordelen deze vergunningen namens de provincie Zuid-Holland. U kunt geen melding indienen sinds het vervallen van het PAS. De provincie geeft namelijk aan dat de vrijstelling van de vergunningplicht bij relatief kleine belastingen is vervallen en hiermee dus ook de mogelijkheid om meldingen in te dienen.

Voor uw project moet u controleren of het project geen stikstofdepositie oplevert. Sinds de uitspraak van de Raad van State van 2 november 2022 moet er voor bouwprojecten zowel gekeken worden naar de aanleg(bouw)fase en de gebruiksfase van het project. Het berekenen van de stikstofdepositie kunt u doen via een AERIUS berekening.

Wilt u weten of u voor uw woningbouwproject een stikstofberekening nodig heeft? Kijk op de kaart landgebruik van uw gemeente van welk gebied u kunt uitgaan.

• Kaart landgebruik Drechtsteden (Alblasserdam, Dordrecht, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht)
• Kaart landgebruik Hoeksche Waard
• Kaart landgebruik Molenlanden en Gorinchem

Past uw project qua aantallen woningen en afstand tot natura 2000-gebieden niet in het beoordelingskader? Of gaat u wat anders bouwen dan woningen? Dan moet u een stikstofberekening doen.

Is de stikstofuitstoot hoger dan 0,00 mol/ha/jaar? Dan onderzoekt u de mogelijkheden. Mogelijkheden zijn:

• Door de inzet van schonere werktuigen kan de AERIUS berekening lager uitkomen
• Intern salderen: het gebruiken van stikstofruimte binnen het project. Voor meer informatie bekijk de handreiking.
• Wanneer u voor uw project extern salderen toepast. U heeft daarvoor wel een vergunning op basis van de Wet natuurbescherming nodig. Bekijk voor meer informatie de handreiking.
• Wat de beste werkwijze is, wisselt erg per situatie. Elk project is anders. Neem contact op met uw vergunningverlener als u vragen heeft.

Is wel toestemming nodig op basis van Wnb? Dan mag u de activiteiten niet uitvoeren totdat u de Wnb-vergunning heeft. Deze vergunning vraagt u aan bij de Omgevingsdienst Haaglanden.

De bronmaatregelen waarover u hoorde zijn bijvoorbeeld het verlagen van de maximumsnelheid. De door deze maatregelen vrijgekomen ruimte wordt geregistreerd in het stikstofregister. Dit register is er sinds 24 maart 2020. 70% hiervan is in te zetten voor ruimtelijke ontwikkelingen.  Met het stikstofregister is het voor aanvragers van woningbouw en infrastructuurprojecten mogelijk om van de beschikbare ruimte gebruik te maken. Alleen woningbouwprojecten die niet op het aardgas worden aangesloten kunnen gebruik maken van het stikstofregister. Op regionaal niveau worden keuzes gemaakt over het uitgeven van de rechten.

Heeft u een bedrijf met een vergunning op basis van de Wet natuurbescherming of had u vanwege de stikstofuitstoot daarover moeten beschikken? In veel gevallen heeft u een toestemming op basis van de Wet natuurbescherming nodig. De vergunning daarvoor vraagt u aan bij de Omgevingsdienst Haaglanden.

U dient de WABO-aanvraag in bij OZHZ. Het is van belang dat u in de aanvraag motiveert waarom uw initiatief geen significante gevolgen op Natura 2000-gebieden heeft. Dat kan met een AERIUS-berekening of een ecologisch (voor)onderzoek. OZHZ beoordeelt vervolgens of het nodig is om een toestemming op basis van de Wnb aan te vragen bij de Omgevingsdienst Haaglanden. Als dat zo is, dan kan de WABO-vergunning niet verleend worden tot de toestemming is verleend. U kunt er ook voor kiezen om naast de WABO-aanvraag een Wnb-aanvraag in te dienen bij de Omgevingsdienst Haaglanden. De WABO-vergunning kan dan verleend worden, maar ook in dat geval mag u pas starten met uw initiatief als de Wnb-vergunning is verleend.

U heeft een vergunning hiervoor nodig. Met de vragenboom van BIJ12 ziet u welke stappen u moet doorlopen. Heeft u vragen hierover? Neem dan contact op met de Omgevingsdienst Haaglanden om uw situatie te bespreken.

De eerste stap is het beoordelen van de stikstofuitstoot met de AERIUS Calculator. Is de uitkomst 0,00 mol/ha/jaar of minder? Dan heeft het project geen significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden. Als de uitkomst van de berekening groter is dan 0,00 mol/ha/jaar, dan biedt intern salderen mogelijk een oplossing. Dat wil zeggen het uitwisselen van een of meer stikstof veroorzakende activiteiten op de projectlocatie tegen een of meer andere stikstof veroorzakende activiteiten op de projectlocatie. Dit intern salderen kan alleen binnen een project. Als intern salderen er niet toe leidt dat de berekende depositie 0,00 mol/ha/jaar is, dan is extern salderen mogelijk een alternatief. Dat wil zeggen het uitwisselen van een of meer stikstof veroorzakende activiteiten ergens anders tegen een of meer andere stikstof veroorzakende activiteiten op de projectlocatie. De provincie Zuid-Holland heeft beleidsregels vastgesteld voor beleidsregels salderen, meer informatie leest u in de handreiking. Als het rekenresultaat groter blijft dan 0,00 mol/ha/jaar, kunt u een ecologisch (voor)onderzoek uitvoeren. Uit dat onderzoek kan blijken dat geen significante gevolgen op een Natura-2000 gebied zijn. Let wel! Ook als u kunt aantonen dat er geen significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden zijn, is in een aantal gevallen een Wnb-vergunning nodig.

Een Melding activiteitenbesluit dient u in bij OZHZ, wij behandelen deze. Het is uw eigen verantwoordelijkheid om te beoordelen of er mogelijk sprake is van significante effecten op Natura 2000-gebieden. Als daar mogelijk sprake van is, dan kunt u een AERIUS-berekening laten uitvoeren. Als hieruit blijkt dat de belasting op een Natura 2000-gebied meer of minder dan 0,00 mol/ha/jaar is, dan bent u verplicht om een vergunning op basis van de Wet natuurbescherming aan te vragen. Dit doet u bij de omgevingsdienst Haaglanden.

Bent u als initiatiefnemer met activiteiten gestart, voordat de vergunning onherroepelijk werd? Dan is dit op eigen risico gedaan. De provincies en het Rijk werken samen aan een handreiking voor handhaving. Vooruitlopend daarop kan een onderscheid in twee typen gevallen worden gemaakt:

1. Gevallen waarin volstaan kan worden met het toevoegen van gegevens aan uw aanvraag waaruit blijkt dat een Wnb-vergunning toch niet nodig is. Bijvoorbeeld een AERIUS-berekening of een ecologische voortoets. Als u kunt aantonen dat de Wnb-vergunning niet nodig is, dan hoeft uw vergunning niet vernietigd te worden.
2. Gevallen waarin naar de huidige inzichten een Wnb-vergunning nodig is. Voor die gevallen is nog veel onduidelijk. U kunt daarvoor contact opnemen met de Omgevingsdienst Haaglanden voor meer informatie.

Er is geen vergunning nodig voor het weiden van vee. Dit geldt voor alle diercategorieën. De commissie Remkes heeft eind 2019 geadviseerd dat er in principe geen vergunningplicht voor beweiden en bemesten aan de orde is (met een aantal uitzonderingen bij veranderingen van het grondgebruik). De provincies hebben dit advies overgenomen en houden daarom het uitgangspunt aan dat er geen vergunning nodig is voor het weiden van vee. Voor de stalemissies moet u een vergunning aanvragen, maar u hoeft hierin het onderdeel ‘beweiden’ niet mee te nemen. Het gebruikmaken van de reductie op stalemissies vanwege beweiden blijft mogelijk. Dit is opgenomen in de RAV-codes.