Regenwormen oorzaak hoge concentraties PFAS in eieren hoppykippen Zuid-Holland Zuid en Altena

In opdracht van de gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht is in oktober 2023 het onderzoek gestart naar de aanwezigheid van PFAS in eieren van hobbykippen. Daarbij is onderzocht of er een relatie is tussen de uitstoot van PFAS door de nabijgelegen Chemours-fabriek en de PFAS-gehalten in eieren. En of mensen in de omgeving van de fabriek door het eten van deze eieren extra PFAS binnenkrijgen. Het onderzoek is uitgevoerd onder leiding van advies- en ingenieursorganisatie Arcadis.

Op 31 locaties werden eieren verzameld en geanalyseerd. In december 2023 bleek uit de eerste resultaten dat de eieren in de hele regio verhoogde concentraties PFAS bevatten. Dit leidde tot een voorlopig advies van de GGD en het RIVM om deze eieren niet te meer te eten. Dit is direct door de betrokken gemeenten is gecommuniceerd. In mei publiceerde het RIVM de risico-evaluatie: de onderzochte eieren bevatten 6 tot 1000 keer meer PFAS dan eieren in de winkel. Daarom blijft het advies van kracht: eet geen eieren van hobbykippen.

In het onderzoek naar PFAS in de eieren van hobbykippen werd geen duidelijk verband gevonden tussen het PFAS-gehalte in de bodem en in de eieren. In de bodem in de omgeving wordt vooral de PFAS-soort PFOA gevonden, dit is jarenlang uitgestoten door Chemours. In de eieren wordt ook PFOA gevonden, maar het grootste deel gaat om andere PFAS-verbindingen. Dit werd niet verwacht. Daarom is aanvullend onderzoek gedaan naar mogelijke besmettingsbronnen. Waaronder diverse soorten voer, water, grond, bodembedekking, meelwormen, vitaminen, medicijnen en regenwormen. Het onderzoek heeft uitgewezen dat regenwormen een belangrijke bron van PFAS in de eieren zijn.

Kippen eten de wormen, waardoor PFAS, vooral de stof PFOS, in de eieren terechtkomt. De gemeten hoeveelheden in de wormen kunnen het grootste deel van de PFAS in de eieren verklaren. Toch is niet uitgesloten dat andere – nog onbekende – bronnen ook bijdragen aan de aanwezigheid van PFAS in de eieren. Het RIVM voert verder onderzoek uit op landelijk niveau naar de aanwezigheid van PFAS in eieren. PFOS is voor zover bekend nooit in het productieproces van DuPont/Chemours gebruikt. Wat dan wel de bron is van PFOS en andere PFAS in de leefomgeving is onduidelijk.

PFOS komt bijna overal in geringe mate voor in de grond. Wormen krijgen deze grond binnen. De PFOS stapelt zich op in de worm. Dit heet bio-accumulatie. Hierdoor bevatten de wormen veel hogere PFOS-concentraties dan de grond. Omdat PFOS bijna overal (wereldwijd) voorkomt in de grond, is dit naar verwachting een landelijk en zelfs internationaal probleem. In Zuid-Holland Zuid komt vooral PFOA voor in de bodem. Deze PFAS-soort blijkt veel minder sterk te accumuleren in wormen.

In het rapport geven onderzoekers aan dat onderzoek op landelijk niveau nodig is om te onderzoeken wat de ophoping van PFAS in wormen betekent voor de gezondheid van mensen en het ecosysteem.

Heeft u vragen over PFAS en de gezondheid, dan kunt u contact opnemen met GGD Zuid-Holland Zuid via mmk@ggdzhz.nl of 078 – 770 8500. Heeft u klachten of zorgen over uw eigen gezondheid? Neem dan contact op met uw huisarts.

Heeft u andere vragen over PFAS? Op de website pfasinfo.nl vindt u betrouwbare en actuele informatie op één plek. Ook kunt u hier via het contactformulier vragen stellen aan professionals.